AI định hình lại hệ sinh thái bán dẫn Việt Nam

Mở đường cho sự phát triển chất bán dẫn

AI đang nổi lên như một lực lượng trung tâm trong quá trình chuyển đổi của Việt Nam từ mô hình sản xuất dựa vào gia công sang mô hình được xây dựng dựa trên đổi mới và tạo ra giá trị cao hơn.

Việt Nam đã đặt mục tiêu để nền kinh tế kỹ thuật số đóng góp 20% GDP vào năm 2025 và 30% vào năm 2030. Đầu tư vào khoa học, công nghệ, đổi mới và chuyển đổi kỹ thuật số dự kiến sẽ đạt ít nhất 3% GDP và giúp quốc gia tiến lên top đầu 40 của Chỉ số Đổi mới Toàn cầu (GII).

Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Bùi Hoàng Phương lưu ý rằng ngành bán dẫn đã được xác định là công nghệ chiến lược cần thiết để nâng cao khả năng cạnh tranh, thúc đẩy mở rộng kinh tế và củng cố vị thế quốc gia.

Tính đến tháng 11 năm 2025, Việt Nam đã đăng cai hơn 170 dự án bán dẫn có vốn đầu tư nước ngoài trị giá gần 11,6 tỷ USD, chủ yếu trong lĩnh vực thiết kế chip và thử nghiệm lắp ráp. Đất nước này có khoảng 60 công ty thiết kế, 8 dự án thử nghiệm lắp ráp và hơn 20 nhà cung cấp vật liệu và thiết bị, trong đó có các tập đoàn lớn như Intel, Amkor, Hana Micron, Coherent và VDL.

Luật Công nghiệp công nghệ kỹ thuật số được phê duyệt vào tháng 6 năm 2025 cung cấp khung pháp lý để thúc đẩy lĩnh vực công nghệ kỹ thuật số và chất bán dẫn. Nó khuyến khích đầu tư vào các công nghệ chip đột phá và nhằm mục đích đưa Việt Nam tiến tới làm chủ thiết kế và sản xuất chip. Các ưu đãi chính bao gồm thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp 5% trong 37 năm đối với các dự án sản xuất chất bán dẫn trị giá ít nhất 6 nghìn tỷ đồng (gần 227,7 triệu USD), cùng với thời gian miễn thuế 6 năm, sau đó là giảm 50% thuế trong 13 năm tiếp theo.

Nhân tài liên ngành rất quan trọng đối với tiến bộ

Với hơn 1,9 triệu nhân viên CNTT, trong đó có 7.000 kỹ sư thiết kế chất bán dẫn, Việt Nam được hưởng lợi từ lực lượng lao động công nghệ đông đảo và trẻ trung. Để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của ngành, Chính phủ đã triển khai Chương trình phát triển lực lượng lao động bán dẫn nhằm mục đích đào tạo hơn 50.000 kỹ sư bán dẫn và sinh viên tốt nghiệp vào năm 2030, đồng thời phát triển các phòng thí nghiệm, trung tâm nghiên cứu và mô hình đào tạo liên kết doanh nghiệp quan trọng.

Bất chấp những nỗ lực này, nhu cầu hàng năm vẫn ở mức khoảng 10.000 kỹ sư, trong khi nguồn cung hiện tại chỉ chiếm chưa đến 20%. Đặc biệt thiếu hụt kỹ sư có kỹ năng về AI, thiết kế chip, hệ thống điều khiển và dữ liệu, chuyên môn cần thiết cho việc phát triển chip thế hệ tiếp theo và sản xuất chất bán dẫn thông minh.

Giáo sư Usagawa Tsuyoshi, chuyên gia hàng đầu Nhật Bản và cố vấn đặc biệt của Đại học Việt Nhật (VJU) thuộc Đại học Quốc gia Việt Nam, Hà Nội, đánh giá rằng Việt Nam có thể trở thành trung tâm nhân tài trong khu vực nếu các cơ quan nhà nước, trường đại học và doanh nghiệp cùng phối hợp. Ông nhấn mạnh rằng các kỹ sư bán dẫn phải có nền tảng vững chắc về toán học, vật lý, khoa học máy tính và điện tử, khả năng giải quyết vấn đề bằng phân tích và cam kết học tập suốt đời.

Chương trình kỹ thuật bán dẫn của VJU, được hợp tác phát triển với các tổ chức hàng đầu của Nhật Bản như Đại học Tokyo và Đại học Kumamoto, nhằm mục đích điều chỉnh hoạt động đào tạo theo tiêu chuẩn quốc tế. Các mô hình hợp tác mới giữa các doanh nghiệp, viện nghiên cứu và trường đại học đang giúp xây dựng lộ trình đào tạo phù hợp và thực tế hơn trên toàn cầu. Các chuyên gia cũng ủng hộ việc mở rộng đào tạo theo đơn đặt hàng, tạo điều kiện cho các công ty như Intel, Samsung, FPT Semiconductor và Viettel tham gia trực tiếp vào các chương trình thiết kế chương trình giảng dạy và thực tập.

Hồ Đức Thắng, Giám đốc Viện Công nghệ số và Chuyển đổi số quốc gia thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ, thông báo rằng Bộ đang soạn thảo luật AI và xây dựng trung tâm dữ liệu lớn và điện toán đám mây quốc gia để đảm bảo quyền tự chủ điện toán cho các ứng dụng AI và chất bán dẫn. Trung tâm Đổi mới Quốc gia (NIC) đã xác định AI và chất bán dẫn là trụ cột chiến lược, tập trung phát triển cơ sở hạ tầng điện toán hiệu năng cao, đào tạo kỹ sư liên ngành, chuẩn hóa dữ liệu sản xuất chip và thu hút chuyên gia quốc tế với các ưu đãi.

Một bước phát triển đáng chú ý là việc Viettel xây dựng nhà máy chế tạo chip đầu tiên tại Việt Nam, cùng với hoạt động phát triển chip 5G, IoT và an ninh mạng nhằm làm chủ các công nghệ cốt lõi. Dự án dự kiến ​​sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc đạt được mục tiêu quốc gia là thành lập 100 công ty thiết kế chip và lực lượng lao động 15.000 kỹ sư vào năm 2030.